De echte prijs van wintergroente

In het kurkdroge Zuid-Spanje ligt het grootste kassengebied ter wereld. Hier komen de Nederlandse wintergroenten vandaan. Maar welke tol betaalt Almería?

In de schappen van supermarkt, buurtwinkel of marktkraam voltrok zich de afgelopen weken een stille omslag. De tomaten, paprika’s en komkommers die er zo aantrekkelijk liggen uitgestald komen niet langer uit Holland, maar uit Spanje. Of liever gezegd: Almería.

Deze provincie in het oosten van Andalusië fungeert als de groenten- en fruitschuur van Europa. In deze streek heerst zomer en winter de zon. Praktisch het hele jaar door kunnen er daardoor groenten en fruit worden gekweekt. Dat gebeurt in zogenoemde plastico’s, armoedig uitziende kassen overdekt met wapperend, vaalgrijs plastic. Hele valleien staan er vol mee.

Oceaan van plastic

Tegenwoordig tenminste. Op een luchtfoto van NASA uit 1974 lichten langs de kust van Almería nog maar een paar witte vlekjes op. Dertig jaar later zijn deze uitgebreid tot een inmiddels beruchte ‘oceaan van plastic’, 26.000 hectare in totaal.

De teelt van de enorme hoeveelheid groenten en fruit hier vraagt een dito hoeveelheid water. En dat terwijl in dit gebied nog geen 300 millimeter regen per jaar valt. Almería behoort tot het droogste deel van Europa, het enige semi-woestijngebied op het continent.

Lharami Aberrahman prijst zichzelf gelukkig. Hij beschikt over prima water om zijn kleine stukje land mee te irrigeren. “Het is kristalhelder en zoet.” Met gepaste trots laat Aberrahman zijn pomp zien, die het water oppompt vanaf een diepte van zestig meter.

Almería telt 14.000 telers. Net als Aberrahman zijn het bijna allemaal kleine familiebedrijven met een waterput van soms honderden meters diep. Want elk bedrijfje heeft een ongekende dorst. Per hectare ligt het jaarlijkse waterverbruik op zo’n 10.000 kubieke meter.

Zout water

Ter vergelijking: in Nederland vraagt de kweek van tomaten, komkommers en paprika’s tussen de 9.000 en 12.000 kubieke meter (regen)water per hectare. Grondwater wordt in Nederland nauwelijks meer gebruikt.

In Almería heeft het honderden, zo niet duizenden jaren geduurd voordat de ondergrondse waterreservoirs gevuld raakten met het schaarse regen- en rivierwater dat door de bodem sijpelde. Nu lijkt het erop dat ze, dankzij de moderne pomp- en boortechnologie, in een paar decennia worden leeggepompt.

Volgens Erik Cammeraat, een fysische geograaf die al jaren onderzoek doet in Zuidoost Spanje, daalt het water in de ondergrondse reservoirs met vele meters per jaar. Hierdoor dringt op sommige plekken het zeewater langzaam de ondergrondse reservoirs binnen.

Ook Aberrahman weet dat andere telers wel een gat van tweehonderd meter diep moesten boren voor ze water aantroffen. Als ze pech hadden, was het zout en dus ongeschikt om het land mee te irrigeren.

Verwoestijning

Cammeraat signaleert verder dat in Zuidoost Spanje door het dalende grondwater natuurlijke bronnen opdrogen. “Planten die van een vochtige omgeving houden verdwijnen.”

En dat werkt verdere erosie in de hand van deze streek, die toch al niet rijk begroeid is. “Momenteel wordt meer dan de helft van Almería met verwoestijning bedreigd,” schat Cammeraat.

Daar zijn ze het bij het Ministerie van Landbouw in Andalusië niet mee eens. José Antonio Aliaga, hoogste ambtenaar op dit ministerie, ontkent sowieso dat het waterniveau in de ondergrondse reservoirs daalt. Laat staan dat er sprake is van andere problemen.

“Almería heeft geen waterprobleem. Klinkt misschien vreemd, want het is halfwoestijn. Maar toch is het zo.”

Cammeraat is verbaasd als hij deze uitspraak hoort: “Onzin, er zijn hier wel degelijk problemen. Veel onderzoek laat zien dat het water in de reservoirs snel daalt. Maar misschien willen politici en de mensen die er wonen dit niet weten.” (...)

Would you like to read the entire article? If so, please let me know!